بر حسب نوع اسکن یک سند، اسکنرها به انواع مختلفی تقسیم می شوند. اسکنرهای Flatbed  یا مسطح، متداول‌ترین اسکنر برای کاربرد خانگی هستند. در این نوع اسکنرها، ناحیه اسکن شامل یک صفحه تخت خواهد بود که سند  بر روی آن قرار می‌گیرد. این نوع از اسکنرها به خاطر راحتی در استفاده و تکنولوژی استفاده شده در هد اسکن آن‌ها، بیشترین مصرف‌کننده را دارند. جز اسکنرهای مسطح، اسکنرهای Sheetbedو اسکنرهای استوانه‌ای نیز در بازار موجود هستند. در اسکنرهای Sheetebed هد اسکن ثابت بوده و سند برای اسکن حرکت داده می‌شود؛ مانند یک پرینتر. اسکنرهای استوانه‌ای  دارای کیفیت و دقت تفکیک‌پذیری بالایی هستند و برای اسکن نقشه و چاپ استفاده می‌شوند.

اسکنر چگونه کار می‌کند؟
بهتر است پیش از هر چیز ببینیم اسکنر چیست؟ اسکنر یک دستگاه تصویربرداری است که به سلول‌های حساس به نور یا چشم‌هایی مجهز است که می‌توانند نوری را که از شی مورد اسکن منعکس‌شده یا عبور کرده‌است شناسایی کنند. به این سلول‌ها Charged-Couple Device) CCD) می‌گویند.

انواع اسکنر
اسکنرها از نظر شکل و کاربرد به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که طبیعتاً در قیمت آن‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. در ادامه به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود.

  اسکنرهای خوابیده‌
این نوع اسکنر از یک صفحه شیشه‌ای تخت تشکیل شده‌ که روی نوار حسگرهای نوری قرار می‌گیرد و دری دارد که روی صفحه شیشه‌ای می‌خوابد. کاغذ یا اشیایی چون کتاب باز شده روی شیشه گذاشته می‌شوند. نوری که از زیر شیشه تابیده می‌شود با برخورد به شی مورد اسکن، انعکاس می‌یابد و به وسیله نوار CCD دریافت می‌شود. اسکنرهای خوابیده جزء انواع رایج و خوش‌دست اسکنرها هستند که هم در مدل رنگی و هم تک‌رنگ یافت می‌شوند. تنها عیب این اسکنرها این است که جای زیادی را روی میز اشغال می‌کنند.

  اسکنرهای برگه‌خور
در این نوع اسکنرها، نوار حسگرهای نوری (برخلاف اسکنرهای خوابیده) بی‌حرکت است و در عوض برگه‌ای که اسکن می‌شود روی نوار حرکت می‌کند. این نوع اسکنر برای کسانی که می‌خواهند حجم بزرگی از اسناد را اسکن کنند و به متن قابل ویرایش دست یابند، بسیار مناسب است .اگر اسکنرهای برگه‌خور را به یک دستگاه Automatic Document Feeder) ADF شاید بتوان گفت برگه‌رسان خودکار) مجهز نمایید، دیگر لازم نیست خودتان تک‌تک برگه‌ها را وارد اسکنر کنید.
اسکنرهای برگه‌خور در دو نوع رنگی و تک‌رنگ موجودند. البته می‌توان عکس یا صفحات کوچک را وارد اسکنر کرد. اما امکان جمع شدن آن‌ها وجود دارد. به همین جهت از این لحاظ، اسکنرهای خوابیده مناسب‌تر هستند.

  اسکنرهای دست‌گرفتنی‌
پهنای این اسکنرها چیزی در حدود ۱۰ تا ۱۲ سانتی‌متر است، که امکان جابه‌جایی و حمل آن‌ها را به آسانی فراهم می‌کند. این اسکنر به پورت موازی کامپیوتر وصل می‌شود و برای کامپیوترهای کیفی بسیار مناسب است. عیب این اسکنرها این است که برای اسکن گرفتن از اسناد معمولی با اندازه‌های مثلاً A4 باید آن‌ها را در چند قسمت اسکن کنید. معمولاً نرم‌افزارهای همراه اسکنر این قسمت‌ها را به یکدیگر می‌چسبانند. اما این کار خیلی زمان می‌برد. مورد دیگر این که اگر دست‌های کوچک و ظریفی نداشته باشید، معمولاً اسکن‌ها کج و ناصاف از آب در می‌آیند.
نوع دیگری از اسکنرهای دست‌گرفتنی، اسکنر قلمی است. اسکنر قلمی برای اسکن روی هر خط از متن چاپ‌شده کشیده می‌شود.
اسکنرهای دست‌گرفتنی شبیه به حالت کوچک‌شده اسکنرهای خوابیده یا برگه‌خور هستند و به حدی کوچک شده‌اند که داخل کیف دستی جا می‌شوند

  اسکنرهای فیلم، اسلاید و ترانسپارنسی‌
کمتر پیش می‌آید که بخواهید از فیلم یا ترانسپارنسی (صفحات شفاف) اسکن بگیرید. اما کسانی که در صنعت چاپ و نشر فعالیت دارند زیاد با این موارد مواجه می‌شوند. از آنجا که نور از اسلاید، فیلم، نگاتیو، و ترانسپارنسی عبور می‌کند، اسکن آن‌ها باید به طرز خاصی انجام شود تا حسگرهای نوری بتوانند نور منعکس شده را دریافت کنند
دقت وضوح تصویر یکی از مهم‌ترین پارامترهای دخیل در خرید اسکنر، دقت وضوح تصویر و لامپ تصویر اسکنر خواهد بود. واحد (DPI(Dot Per Inch یا ” نقطه در اینچ ” برای این منظور استفاده می‌شود.
برای اسکن یک تصویر معمولی (۵*۳ یا ۴*۶) دقت ۱۰۰نقطه در اینچ کافی خواهد بود. برای اسکن متون و استفاده در نرم‌افزارهای (Optical character recognition (CR  دقت 300dpi  مناسب است و برای اسکن تصاویر برای چاپ یا بزرگ‌نمایی، نیاز به دقت ۱۲۰۰ تا ۲۴۰۰ خواهد بود. بنابراین یک اسکنر با وضوح تصویر ۶۰۰ * ۱۲۰۰ یا ۲۴۰۰*۱۲۰۰ مناسب خواهد بود.

Transparency      
اگر قصد اسکن اسلاید یا فیلم را دارید، اسکنر شما باید به یک آداپتور Transparency مجهز باشد. این آداپتور ممکن است بر روی خود اسکنر نصب شده باشد یا به صورت یک وسیله جانبی به اسکنر اضافه شود. برخی شرکت‌ها مانند Epson  از یک آداپتور Transparency برای اسکن نگاتیو و عکس‌های دوربین استفاده می‌کنند که می‌تواند برای  کارکردهای خانگی و کوچک مناسب باشد.
ADF یا تغذیه کننده اتوماتیک سند
ممکن است که شما تعداد زیادی سند برای اسکن داشته باشید. (Automatic document feeder (ADF یک قطعه برای تغذیه اتوماتیک اسکنر است که به صورت خودکار سند را به اسکنر تحویل می‌دهد. بعضی از مدل‌های اسکنر از این ویژگی برخوردارند و در نتیجه برای اسکن اسناد در حجم بالا و سایز نامناسب مشکل نخواهید داشت. حداکثر سندی که یک ADF می‌پذیرید نیز باید مدنظر قرار گرفته شود.

Interface
اسکنر برای ارتباط با کامپیوتر، به یک رابط یا Interface  نیاز دارد. این‌که اسکنر انتخابی شما از چه نوع رابطی استفاده می‌کند و یا اینکه کامپیوتری که قرار است اسکنر به آن متصل شود چه رابط‌هایی را پشتیبانی می‌کند، یکی از مهم‌ترین عواملی است که باید به آن توجه داشته باشید. اگر کامپیوتر شما از USB2 پشتیبانی می‌کند، حتما اسکنری انتخاب کنید که از این رابط استفاده می‌کند.  چرا که سرعت و سادگی بسیار خوبی با پورت USB  وجود دارد. رابط Fire wire  نیز از سرعت و دقت بالایی برخوردار است اما به همین نسبت قیمت بیشتری بر روی اسکنر تحمیل می‌کند. مدل هایی نیز وجود دارد که از چند رابط پشتیبانی می‌کنند که انعطاف‌پذیری بیشتری به مصرف‌کننده می‌دهد. پورتParallel  یا موازی و استفاده از کارت SCSI  نیز انتخاب‌های دیگری هستند که می‌توانید برای رابط اسکنر داشته باشید. اما از سرعت کمتری برخوردارند. حتما در زمان انتخاب اسکنر مورد نظر خود نوع رابط اسکنر را سوال کنید.

عمق رنگ‌
به تعداد رنگ‌هایی که اسکنر قادر به شناسایی و ذخیره‌سازی آن‌ها است، اصطلاحاً ” عمق رنگ ” گفته می‌شود و با واحد ” بیت در هر پیکسل ” اندازه‌گیری می‌شود. یک اسکنر مناسب باید حداقل قادر به شناسایی ۳۶ بیت رنگ باشد. امروزه بسیاری از اسکنرهای خانگی تا ۴۸ بیت در پیکسل را شناسایی می‌کنند که یک کیفیت اسکن مناسب را ارائه می‌کند.

ناحیه اسکنر
مانند پرینتر باید مشخص کنید سندهای شما در حدود چه سایزی هستند: A4، A3 یا اندازه‌های دیگری. حداقل ناحیه‌ای که برای اسکن نیاز خواهید داشت، ۵/‌۸ در ۷ /۱۱ است که به‌راحتی می‌توانید یک برگ A4 را اسکن کنید. اندازه ۱۴*۵/۸  نیز مناسب است. بدیهی است که برای سندهای بزرگ‌تر از این اندازه، باید دنبال یک اسکنر مناسب باشید. حداکثر اندازه ناحیه اسکن یک اسکنر یکی دیگر از ملاک‌های قیمتی است.

تکنولوژی هد اسکن
هد اسکن، قلب یک اسکنر است که تمامی دقت و سرعت و کیفیت اسکن یک سند از آن منشأ می‌گیرد. دو تکنولوژی مطرح برای هد‌اسکن (Contact Image sensor (CIS و Charge couple device هستند که CCD به مراتب کارائی بالاتری داشته و غالب اسکنرهای حرفه‌ای و با دقت و کیفیت فوق‌العاده با این تکنولوژی سازگار هستند. اسکنرهای دارای تکنولوژی CIS، حجم کوچک‌تری نسبت به CCD دارند و از کابل جداگانه‌ای برای برق استفاده نمی‌کنند. پیشنهاد می‌کنم اسکنری که از CCD پشتیبانی می‌کند، تهیه کنید.

نرم افزار
به عنوان آخرین ملاک انتخاب یک اسکنر، باید اشاره‌ای هم به نرم‌افزارهای اسکن و ویرایش سند داشته باشیم. غالباً همراه اسکنر یک نرم‌افزار اسکن ارائه می‌شود. اما اگر نیاز به نرم‌افزاری قوی و با قابلیت‌های مناسب برای ویرایش سند دارید یا سند اسکن شما دارای متن است و نیاز به یک نرم‌افزار OCR دارید، از نرم‌افزارهای همراه اسکنر غافل نشوید . انتظارات خود از یک اسکنر را لیست کنید
اگر قصد خرید یک دستگاه اسکنر را دارید، در اولین گام انتظارات خود را مرور و لیست کنید. اسکنر مورد نیاز شما دقیقاً باید چه توانایی‌هایی داشته باشد؟ مدل اسکنر (تخت، استوانه ای یا پرینتری)، اسکن سیاه‌و‌سفید یا رنگی، سایز سند اسکن، وضوح تصویر یا اندازه دقت تفکیک‌پذیری مورد نیاز شما برای اسکن، نوع رابط اتصال به کامپیوتر(موازی، USB ،SCSI و Firewire)، اسکن فیلم و نگاتیو، سرعت، تعداد اسکن در دقیقه و عمق رنگ از مهم‌ترین مواردی هستند که باید برای خود مشخص کنید.

کیفیت خروجی + سرعت = قیمت بیشتر

فرمول بالا در دنیای اسکنرها معروف است. شما می‌توانید اسکنرهایی در حدود قیمتی ۶۰ هزار تومان برای مصارف خانگی پیدا کنید و در مقابل اسکنرهای حرفه‌ای بایگانی اسناد قیمت‌های نجومی تا ۲۵ میلیون تومان دارند. تفاوت این دو نوع اسکنر در چیست؟
کیفیت خروجی و دقت تفکیک‌پذیری رنگ، تکنولوژی‌های  به‌کار رفته در آن‌ها و سرعت بالای اسکن در دقیقه، پارامترهای تاثیرگذار در انتخاب یک اسکنر با قیمت مناسب هستند. هراندازه پول بدهید، همان اندازه آش می‌خورید!

مشخصات اسکنر مناسب در یک نگاه

    ° ‌ از پورت USB2 پشتیبانی کند.
    ° ‌‌ازتکنولوژی هد اسکن CDD استفاده شده باشد.
    ‌°‌ ‌دقت وضوح تصویری DPI1200 مناسب هر نوع کار حتی اسکن نمودن عکس به منظور چاپ آن خواهد بود.
    °‌ اسکنرهای تخت، نسبت به دیگر مدل‌ها، دارای راحتی و کیفیت بهتری هستند.
    ° ‌اسکنری انتخاب کنید که دارای دکمه‌های کنترلی برای اسکن باشد.
    ° ‌دقت رنگ ‌۴۸‌بیت بر اینچ کیفیت اسکن رنگی را تضمین می‌کند.